Tabula Rasa

Art by Iolia Nathalis 

Πιστεύω ότι η μουσική είναι το καλύτερο αντικλείδι για τις πύλες της αντίληψης, αλλά και της ενόρασης, ακόμα καλύτερη και από οποιαδήποτε ψυχοτρόπα-παραισθησιογόνα ουσία. Η σκηνοθετημένη τέχνη πχ κινηματογράφος-θέατρο σου δίνει έτοιμη την εικόνα, δεν χρειάζεται να σκεφτείς πολλά, το λέει η ίδια η λέξη, κάποιος το έχει ήδη σκηνοθετήσει για σένα. Τα βιβλία από την άλλη δεν σου δείχνουν μια έτοιμη εικόνα, αλλά την περιγράφουν με λέξεις και πάντοτε με τους περιορισμούς της εκάστοτε γλώσσας, του λεξιλογίου, των βιωμάτων ή/και της φαντασίας του συγγραφέα αλλά και του αναγνώστη. Καλύτερα από ταινίες, σίγουρα πιο επιτυχημένη ταύτιση και με περιθώριο διαφορετικής ανάγνωσης και ερμηνείας, αλλά πάλι με περιορισμένες επιλογές και εναλλακτικές. Πάνω κάτω τα ίδια ισχύουν και με τις πλαστικές και εικαστικές τέχνες. Ο καλλιτέχνης μας δίνει ένα έτοιμο έργο που αντικατοπτρίζει ένα δικό του συναίσθημα σε μια δεδομένη στιγμή και περνάει το δικό του μήνυμα  χρησιμοποιώντας ενδεχομένως κάποιους συμβολισμούς λίγο-πολύ γνωστούς.

Ο πραγματικός λευκός καμβάς, η Φροϊδική άγραφη δέλτος (tabula rasa) των τεχνών του ανθρώπου, είναι φυσικά η μουσική και ειδικά όταν αυτή δεν συνοδεύεται από τον στιχουργικό περιορισμό. Με την απουσία οπτικών ερεθισμάτων και λεκτικών προσδιορισμών, τα περιθώρια της δημιουργικής φαντασίας του ακροατή και της ικανότητας του μυαλού να πλάθει ιστορίες και εικόνες είναι ΑΠΕΙΡΑ.

Σκέψου το λίγο, στην επένδυση ενός ορχηστρικού κομματιού με εικόνες του μυαλού σου , εσύ ο ίδιος σκηνοθετείς την παράσταση και εσύ ο ίδιος πρωταγωνιστείς. Εκεί ο ακροατής μπορεί πραγματικά να ζωγραφίσει το δικό του έργο πάνω στον καμβά που του προσφέρει ο επιδέξιος μουσικός. Εκεί γίνεται η πραγματική σύνδεση του καλλιτέχνη με το κοινό, στην μουσική και έπειτα στην ποίηση. Μέσα από τη μουσική και την ποίηση ανοίγεται ένας πραγματικός δίαυλος ανθρώπινης και θεϊκής επικοινωνίας.

Πολλοί καλλιτέχνες από διάφορα είδη τέχνης θεωρούν, ότι τα έργα τους είναι ανοικτά ως προς το νόημα τους και ότι αυτό υπόκειται στην αντίληψη και ερμηνεία του κοινού, αλλά μόνο οι μουσικοί ανταποκρίνονται ωστόσο σε κάτι τέτοιο και εννοείται πως όχι όλοι, ούτε καν... Ελάχιστοι είναι αυτοί που καταφέρνουν να δημιουργήσουν ένα μουσικό κομμάτι, που θα συνεπάρει και θα ταξιδεύσει τον ακροατή στον ειδικό του προορισμό.

Μια τέτοια περίπτωση είναι το "tabula rasa", μια από τις πιο όμορφες και καλοχτισμένες ορχηστρικές συνθέσεις... Το συγκεκριμένο κομμάτι σε συνδυασμό με τον τίτλο του, το θεοσοφικό background της μπάντας και όντας στο κλείσιμο του τελευταίου τους δίσκου πριν την σχεδόν προκαθορισμένη αυτοκτονία του ιδρυτικού και ηγετικού της μέλους Selim Lemouchi και την αναμενόμενη μετέπειτα διάλυση της, αποτελεί, τουλάχιστον στο δικό μου μυαλό, ένα ταξίδι στις διάφορες φάσεις της ανθρωπότητας, αλλά και του κόσμου ολόκληρου. Γιατί κακά τα ψέματα, ο κόσμος ξεκινάει (και ενδεχομένως να τελειώνει) με την δημιουργία του ανθρώπου, αφού είναι κοινός τόπος στις φυσικές και ανθρωπιστικές επιστήμες, ότι το παρατηρούμενο αντικείμενο, υπάρχει πάντοτε σε συνάρτηση με τον παρατηρητή, χωρίς τον οποίο δεν δύναται να υπάρξει.

Το ορχηστρικό κομμάτι που κλείνει τον ομώνυμο δίσκο ξεκινάει στο 56: 36 του παρακάτω κλιπ. Στο πρώτο του μέρος είναι ένα ευχάριστο και ευδιάθετο mid tempo, που φέρνει στο νου ωραίες εικόνες από μια πολύ παλιά εποχή, όπου ο άνθρωπος μπορεί να μην ήταν και τόσο καθίκι όσο είναι σήμερα. Η ζωή κυλούσε χαλαρά χωρίς πολλές εντάσεις και διαφοροποιήσεις και οι περισσότεροι άνθρωποι ικανοποιούσαν τις βασικές βιολογικές τους ανάγκες χωρίς ιδιαίτερες δυσκολίες... Αυτή η φάση στην ιστορία της ανθρώπινης εξέλιξης εξελίσσεται ομαλά με ένα δεμένο ρυθμικό τμήμα και κορυφώνεται στο 59ο λεπτό με ένα απίθανο ηλεκτροακουστικό κρεσέντο και ένα από τα πιο ωραία μουσικά γυρίσματα-τελειώματα που έχουν γραφεί ποτέ. Από κει και πέρα ο ρυθμός παύει να είναι χαλαρός, γίνεται πιο έντονος και σε συνδυασμό με τα υποβλητικά τύμπανα και την δαιμονισμένη κιθάρα, είναι σαν να πλανάται στην ατμόσφαιρα μια αναστάτωση, μια ανησυχία , κάτι μεγάλο πρόκειται να συμβεί...

Συνεχίζοντας στους ίδιους περίπου ρυθμούς, αλλά πιο έντονα, θυμίζει τώρα λίγο τη σύγχρονη εποχή, ένα κυνηγητό, ανθρωποκυνηγητό καλύτερα, όπου ο ένας κυνηγάει να φάει τον άλλον ανά πάσα στιγμή... Που πήγε η αδελφοσύνη, η ευγένεια, η ανθρωπιά, η καλοσύνη; Γιατί οι κατεξοχήν ανθρώπινες αξίες, που ξεχωρίζουν τον άνθρωπο από τα υπόλοιπα ζώα, εγκατέλειψαν τις καρδιές των ανθρώπων, με αποτέλεσμα αυτός να γίνει ένα θηρίο; Και τι θηρίο! Όχι μόνο το πιο άγριο, αλλά και το πιο επικίνδυνο. Γιατί έχει νου και μπορεί να σκέφτεται πως να κάνει το κακό, πως να το τελειοποιήσει. Δεν το κάνει ενστικτωδώς το κάνει προμελετημένα. Το κακό ξεκινάει από την ώρα που συλλαμβάνεται ως σκέψη. Να γιατί το νομικό σύστημα θα είναι πάντα ελλιπές. Κανένας νόμος και κανένας δικαστής δεν μπορεί να ποινικοποιήσει τις σκέψεις. Και όμως, μια κακή πράξη, είναι απλώς το επιστέγασμα μιας κακής σκέψης. Μια κακή πράξη είναι απλά η εκδήλωση της αρνητικής “κακής” ενέργειας που υπάρχει στο σύμπαν, στον φυσικό κόσμο. Συνεπώς οι σκέψεις μας και  άρα η ίδια η ανθρώπινη υπόσταση είναι υπεράνω οποιονδήποτε ανθρώπινων νόμων και είναι πολύ πιθανόν να υπόκεινται σε υπερφυσικούς νόμους.

Ναι, αλλά πως ελέγχεται όλο αυτό; Ποιος ελέγχει τις ανθρώπινες σκέψεις; Ποιος καθορίζει τις σκέψεις μας; Είμαστε αυτόνοοι και αυτόβουλοι ή υπάρχει κάτι μεγαλύτερο, που καθορίζει τον τρόπο σκέψης και δράσεως μας; Η προσωπική μου εκτίμηση είναι πως σίγουρα υπάρχουν δυνάμεις, τις οποίες ο “αμύητος” άνθρωπος δεν μπορεί να γνωρίσει, ούτε καν να διανοηθεί, ζώντας μια συμβατική ζωή. Γι’αυτό άλλωστε υπήρχαν τα μυστήρια στην αρχαιότητα και γι’αυτό οι μύστες ήταν μια ιδιαίτερη κατηγορία ανθρώπων, οι οποίοι έχαιραν μεγάλης εκτίμησης και σεβασμού, αν όχι δέους, από τους αμύητους. Στα μυστήρια φανερώνονταν απόκρυφες αλήθειες και μυστικές γνώσεις για πράγματα πέρα από τον αισθητό και φυσικό κόσμο, στο υπερ-αισθητό και υπερφυσικό πεδίο... Μπορεί τα αρχαία μυστήρια να σταμάτησαν εδώ και εκατοντάδες χρόνια, ωστόσο ο μυστικισμός ποτέ δεν εγκατέλειψε τον άνθρωπο, ο οποίος αντιλαμβανόμενος τη μικρότητα και ασημαντότητά του, ψάχνει απεγνωσμένα να βρει απαντήσεις σε πράγματα υπεράνω από αυτόν.
Κοινός σκοπός όλων των μυστηρίων, αλλά και λίγο-πολύ των περισσότερων θρησκειών, είναι ο άνθρωπος να απεκδυθεί τον φυσικό του μανδύα και να αναγεννηθεί μέσα από τα μυστήρια. Για να γίνει όμως αυτό, εκτός από τις δοκιμασίες και τον εξαγνισμό του σώματος, θα πρέπει πρωτίστως να καθαρίσει η ψυχή, να διαγραφεί οριστικά ό,τι έχει αποτυπωθεί ως τότε, ούτως ώστε σαν μια νέα άγραφη δέλτος να δεχτεί την μια και μοναδική υπερκόσμια συμπαντική αλήθεια και να βαδίσει στην αιωνιότητα.

Να λοιπόν τι λείπει σήμερα από τον κόσμο, το μυστήριο, η μαγεία!
Η “απομάγευση” του κόσμου από την Νεωτερικότητα, σε συνδυασμό με τον θετικισμό στις επιστήμες και την σύγχρονη τεχνολογία, οδήγησε σε συμπεριφορές άκρατου οικονομικού (και όχι μόνο) φιλελευθερισμού, όπου οι ζωές των ανθρώπων ποσοτικοποιήθηκαν ,στον βαθμό που οι ανάγκες τους είναι πλέον επίπλαστες, μετρήσιμες και εμπορεύσιμες. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ξεφτίσουν οι άνθρωποι, να γίνουν απλοί πραματευτάδες σε ένα γιουσουρούμ ανθρώπινων ψυχών και ζωών, όπου όλοι γνωρίζουν την τιμή του κάθε πράγματος, αλλά ουδείς γνωρίζει την αξία κανενός. Είναι αυτό που πρώτος είχε εντοπίσει ο Καντ, ο οποίος είχε πει πολύ σωστά ότι « Mέσα στο κράτος των σκοπών το κάθε τι έχει είτε μια τιμή είτε μια αξιοπρέπεια. Ό,τι έχει μια τιμή, μπορεί να αντικατασταθεί από κάποιο άλλο ισότιμο του. Ό,τι όμως είναι υπεράνω κάθε τιμής, και συνεπώς δεν έχει κανένα ισότιμο του, αυτό έχει αξιοπρέπεια.»

Και τι είναι αυτό που είναι υπεράνω τιμής σήμερα; Τι είναι αυτό που έχει αξιοπρέπεια; Μόνο τον Θεό δεν μπορεί να αγοράσει κανείς σήμερα, μόνο τον θάνατο δεν μπορεί να παζαρέψει και μόνο το κόμιστρο της “αιωνίας οδού” δεν μπορεί να προπληρώσει ο σημερινός “απομαγευμένος” και μαζοποιημένος άνθρωπος. Αυτό μόνο ένας μύστης μπορεί να το κερδίσει, και δεν απαιτούνται χρήματα, αλλά κατάθεση ψυχής.

Διαλέγει κανείς που να δώσει την ψυχή του. Άλλοι την δίνουν στον Θεό και άλλοι στον διάβολο. Οι περισσότεροι στον διάβολο, χωρίς καν να το ξέρουν... και άλλοι βέβαια γνωρίζοντας. Ο μύστης αντιλαμβάνεται, πως ως άνθρωπος είναι πεπερασμένος κι' ότι η ζωή του εδώ είναι περιορισμένη καθώς αυτή έχει βέβαιο τέλος, το οποίο θα έρθει πολύ πιο γρήγορα απ΄όσο φαντάζονται οι περισσότεροι. Γι'αυτόν ακριβώς τον λόγο ο ίδιος προετοιμάζεται κατάλληλα για το επόμενο ταξίδι, το ταξίδι που διαρκεί από την αρχή του κόσμου ως την αιωνιότητα. Βιάζεται πολλές φορές για τον νέο του προορισμό, ξεχνώντας πως το βιολογικό ταξίδι στην φυσική σφαίρα είναι η προετοιμασία για το ταξίδι στον άλλο κόσμο, τον υπερβατικό και υπερφυσικό, ή πιστεύοντας, όντας πλανεμένος, ότι ολοκλήρωσε την γήινη προετοιμασία του και είναι πλέον έτοιμος για το άγνωστο επέκεινα.

Φευ! Ουδέποτε υπήρξε κανείς πραγματικά έτοιμος για το μεγάλο ταξίδι στο άπειρο, ούτε ο Σωκράτης, αν κρίνουμε από τα γραπτά του Πλάτωνα, ούτε και ο ίδιος ο Χριστός σύμφωνα με τις γραφές.  Αυτό φυσικά είναι απολύτως λογικό, γιατί το ταξίδι και η ζωή που ακολουθεί, είναι υπεράνω των ανθρώπινων δυνατοτήτων αντίληψης. Απλά προετοιμάζεσαι όσο το δυνατόν καλύτερα...

Γνωρίζεις ωστόσο πως έχεις πάρει τον λάθος δρόμο, όταν βλέπεις το τούνελ στην άκρη του φωτός αντί για φως στην άκρη του τούνελ, αλλά είναι πλέον αργά για να κάνεις οτιδήποτε. Το τούνελ που βλέπεις να ξεδιπλώνεται μπροστά σου, είναι για εσένα το αιώνιο ταξίδι σου. Μια στιγμή αναλαμπής (1:02:35 - 1:03:28 στο κομμάτι)και έπειτα αιώνιο, πηχτό έρεβος (από αυτό το σημείο μέχρι το τέλος του).

Αντίθετα αν οδεύεις κατάκοπος, φοβισμένος, και στιγματισμένος σε ένα σκοτεινό πνιγηρό τούνελ, αλλά μπορείς παρ' ολ' αυτά, να διακρίνεις ένα ζωηρό και παιχνιδιάρικο φως, να αχνοφαίνεται από κάπου πολύ μακρυά, ίσως η δική σου μυστηριακή προετοιμασία στο γήινο μάτριξ, να έχει τελικά αίσιο τέλος και ίσως να καταφέρεις να συμπορευτείς με τους υπόλοιπους εκλεκτούς την αιωνία οδό της αλήθειας και του φωτός. Γιατί τι να την κάνεις φίλε μου την αλήθεια, αν δεν έχει φως για να την δεις;

Τι έλεγα; Α ναι, και κάπου εδώ τελειώνει το κομμάτι...

Eυχαριστώ πολύ την Iolia Nathalis για την ευγενική παραχώρηση του πίνακά της, ως απαραίτητο συμπλήρωμα για το παρόν κείμενο.